Waar kun je dat beter ontdekken dan in de elektrische bus zelf? Dus gewoon instappen in de eCitaro, en de route van buslijn 7 volgen met een routeafstand van slechts 17 km en een gemiddelde ronde van iets meer dan een uur. Bij trajecten van maximaal 360 kilometer worden de elektrische bussen nu heel nauwkeurig ingepland op de juiste buslijnen, waarbij ze af en toe ook ‘s middags terug moeten naar het depot om daar opgeladen te worden.

Buschauffeur Andre Wolter (38) begroet ons vriendelijk aan boord van zijn 18 meter lange eCitaro G op het centraal busstation. Stadtverkehr Lübeck heeft ervoor gekozen om de optionele tweeassige aandrijving van de gelede bus niet te nemen, omdat de topografie zich daar niet voor leent.

Terug aan boord: je kunt aan elke stuuringreep en blik in de spiegel duidelijk merken dat Andre Wolter al 12 jaar buschauffeur is. Wolter: “Net als de meeste van mijn collega’s ben ik helemaal enthousiast over de elektrische bussen, met name over de rij-eigenschappen en de recuperatieaandrijving. In het begin waren veel chauffeurs nogal sceptisch vanwege de aanvankelijk kleinere actieradius, maar ze waren al snel overtuigd,” zegt hij bij een korte stop bij halte Holstentorplatz.

Een ouder echtpaar geeft complimenten over het rijcomfort en de rust: “Wij zelf met een elektrische auto rijden? In godsnaam, wij gaan veel liever met de elektrische bus!” Een paar oudere dames komen terug van een laat ontbijt: “Elektrische bussen? Dat is voor ons iets heel normaals geworden,” antwoorden ze op de vraag wat er zo bijzonder is aan de aandrijving.

Terug in het depot spreken we met Jens Lottmann. Lottmann is gekwalificeerd werktuigkundige en bedrijfseconoom HWK en sinds 2015 hoofd van het programma ‘E-mobility’ bij Stadtverkehr Lübeck. Daarbij heeft de expert op het gebied van het openbaar vervoer een gezonde dosis scepsis bewaart. “Vroeger deelden we de bussen gewoon in op grootte, maar tegenwoordig moeten we heel precies kijken naar de actieradius en de afstand van het traject.” De nieuwe generatie eCitaro met innovatieve op LMP ((lithium-metaal-polymeer) gebaseerde solid-state batterij beschikt daarbij echter over een gegarandeerde actieradius van 200 kilometer onder alle weersomstandigheden. “De eerste zes bussen met de eerste generatie lithium-ion-batterijen hadden nog te maken met beperkingen, met slechts 150 kilometer actieradius”.

De beschikbaarheid van elektrische bussen is duidelijk hoger dan 90 procent en is dus heel goed. De geplande uitfasering van diesel zal op een later tijdstip worden uitgevoerd, aangezien diesel momenteel nog niet helemaal vervangen kan worden. Op de lange termijn gaat Lottmann uit van een factor van 1,25 tot 1,5 elektrisch bus per dieselequivalent. “Maar als ik hier ‘s ochtends binnenkom en alle elektrische bussen onderweg zijn, dan is dat toch wel een teken dat het niet zo slecht gaat met de elektromobiliteit, zeg ik altijd,” vertelt Lottmann vervolgens tevreden. In het controlecentrum, dat 24 uur per dag met twee medewerkers bezet is, heerst volgens Lottmann echter duidelijk meer werkdruk: er moeten meer voertuigen en buschauffeurs gewisseld worden en er moet rekening gehouden worden met een grotere actieradiusbuffer.

Volgende verandering van locatie: bushal met laadinfrastructuur. “Dat de bedrijfsvoering naadloos functioneert, komt door het feit dat de infrastructuur en de werkplaats op de achtergrond een upgrade hebben ondergaan en daardoor voldoen aan de laatste stand der techniek. We beschikken nu al over drie laadeilanden met ieder 10 laadpunten die geïnstalleerd zijn door Schaltbau. Tegen het eind van het jaar komen daar nog eens 40 extra laadpunten bij voor de nieuwe voertuigen die in 2023 geleverd worden,” legt Ole Hoffmann uit.

Hoffmann is bij Stadtverkehr Lübeck verantwoordelijk voor de laadinfrastructuur. Tegen eind 2023 moet er in totaal ongeveer tien kilometer aan hoogspanningskabels met een totaalgewicht van rond de tien ton zijn gelegd, om te kunnen voldoen aan de maandelijkse energiebehoefte van een bus van ongeveer tien megawattuur. Momenteel ligt het trafovermogen bij vijf megawatt. In het depot zijn ongeveer 10.000 Volt-ringkabels gelegd.

De elektriciens in Lübeck kwamen met een speciale oplossing: “Om het bekende laadverlies van de laadpalen zelf, wat ongeveer vijf procent bedraagt, tot een minimum te beperken en de verloren warmte ervan efficiënt te kunnen gebruiken, hebben we de tien laadpalen rug aan rug opgesteld en voorzien van een koelingskanaal. Daardoor kan de hal eventueel ook meeverwarmd worden en wordt de warmte desgewenst gericht afgevoerd. Dit komt zowel de klimatologische voorklimatisering van de voertuigen alsmede het “juiste temperatuurbereik” van de LMP-solid-state-batterijen ten goede. “Dit staat nog echt in de kinderschoenen. DE oplossing voor een van deze onderwerpen is nog niet gevonden,” concludeert Hoffmann.

Niet alleen in het depot zelf, maar ook in de werkplaats worden nieuwe wegen ingeslagen. Daarvoor is een jonge vrouw verantwoordelijk, Milena Puzicha. Zij is vervangend hoofd van de eigen werkplaats, waarin de meeste reparaties en onderhoudswerkzaamheden zelf worden uitgevoerd. Bij een aantal systemen van de elektrische bussen wordt de bus echter onderhouden door de monteurs van OMNIplus – bijvoorbeeld aan de geavanceerde batterijsystemen.

In de twee werkplaatshallen zijn aluminium platforms aanwezig voor werkzaamheden aan het dak van de bussen. Deze werkplekken bevinden zich op een hoogte van ongeveer 3,5 meter en zijn met trappen te bereiken. In de eerste hal zijn ze al klaar met twee strengen, de rest wordt successievelijk aangebracht.

“Ondertussen leiden wij hier ook monteurs op tot technicus hoogspannings- en systeemtechniek,” legt mevrouw Puzicha uit. Via een “Girl’s Day” kwam ze bij de firma terecht en heeft ze het beroep, dat ze al sinds 2009 uitoefent, vanaf nul geleerd. Bovendien rijdt ze zelf ook met de bus. De ongeveer 30 werkplaatsmedewerkers beschikken deels al over de noodzakelijke scholingen inzake werkzaamheden aan hoogspanningscomponenten 1 en 2. De derde scholing, werkzaamheden onder hoogspanning, staat op de planning voor ons kernteam. “In de loop der tijd krijgt elke medewerker deze training, en op middellange termijn willen we zowel qua ruimte als qua personeel een eigen afdeling elektromobiliteit oprichten.”

Maar ook EvoBus en het servicemerk OMNIplus staan met raad en daad terzijde, zoals de verantwoordelijke EvoBus verkoopmedewerker Thorsten Gallo ons vertelt: “De meeste opleidingen over hoogspanningstechnologie worden direct bij OMNIplus in Mannheim of Neu-Ulm gevolgd, maar soms ook hier ter plekke als het om grotere groepen gaat. De samenwerking met onze Busworld Home in Hamburg verloopt eveneens ontzettend vlot. En ook de levering van reserveonderdelen wordt direct van daaruit georganiseerd. Het ontwikkelt zich samen, alles gaat gewoon hand in hand.”

“Daarbij is het zeer belangrijk dat de scholingen op tijd via het internet geboekt worden”, aldus Jens Lottmann, “want er is veel vraag naar”. Voor hem is dat echter geen groot probleem. Per slot van rekening is Lübeck pilotklant voor veel ontwikkelingsaspecten op het gebied van connectivity en OMNIplus ON. De digitale OMNIplus On-datapakketten zorgen voor de voor het systeem noodzakelijke minimale dataset van de bussen, het nieuwe Uptime Pro op zijn beurt voor predicatief onderhoud en reserveonderdelen worden direct digitaal via het werkplaatssysteem COSware besteld. “Nu zijn we aangekomen bij de mate van ontwikkeling, waarmee de medewerkers in de praktijk elke dag direct met het systeem moeten werken,” aldus Lottmann.

Hoe gaat het verder in Lübeck an der Trave? Jens Lottmann is optimistisch dat elektromobiliteit snel vooruitgang zal boeken en hij staat ook open voor nieuwe technologieën. “Bijvoorbeeld waterstof als brandstof. Ik ben ervan overtuigd dat ik dat tijdens mijn loopbaan nog zal meemaken.” De nieuwe eCitaro met range-extender is er al helemaal klaar voor!