Helemaal in het noordoosten laat Schotland zich van zijn mooiste kant zien: de Malt Whisky Trail brengt bezoekers naar pittoreske vissersplaatsjes en via een licht heuvelachtig landschap naar de Hooglanden en de bekendste whiskydistilleerderijen van het land. Een droomroute voor elke buschauffeur – die enkele uitdagingen in petto heeft.

Slechts 20 centimeter ruimte links en rechts? Dat moet lukken. Met meer dan 40 jaar ervaring stuurt Gordon Mayne de 2,55 meter brede Mercedes-Benz Tourismo geroutineerd over de slechts drie meter brede Boat o’ Brig, een historische stalen brug over de rivier Spey die op weg naar de volgende bestemming op deze dag moet worden overgestoken. De eigenaar van Maynes Coaches uit Buckie in het noordoosten van Schotland zit vandaag zelf achter het stuur tijdens een bustocht die hij en de buschauffeurs van Maynes Coaches vrijwel dagelijks met toeristen uit de hele wereld afleggen: de Malt Whisky Trail, een circa 180 kilometer lange rondrit naar de bekendste distilleerderijen van de Schotse Hooglanden.

Hier in Moray Speyside, een regio halverwege Aberdeen in het oosten en Inverness in het westen, zijn de meeste whiskydistilleerderijen ter wereld te vinden. Op enkele vierkante kilometer zijn hier meer dan 40 distilleerderijen gevestigd, met klinkende namen zoals Glenfiddich, Glenlivet, Cardhu, Strathisla of Glenfarclas. De whiskydistilleerderijen liggen doorgaans afgelegen, veraf van steden en hoofdwegen. Dat ligt niet alleen aan het hoogwaardige bronwater dat hier te vinden is en dat voor de productie van whisky van groot belang is. Bijna al deze wereldberoemde bedrijven 28 Ontdekkingen 29 zijn ooit begonnen als illegale distilleerderij en een dergelijk bedrijf kon in de eenzaamheid van de Schotse Hooglanden nou eenmaal veel veiliger worden gevoerd dan in de stad.

Voor de bezoekers betekent dat echter: kilometerlange smalle wegen die amper breed genoeg zijn om twee tegemoetkomende voertuigen te laten passeren. Voor Gordon Mayne is het desondanks een droomroute – ook als hij als chauffeur niet zo van het landschap kan genieten als zijn passagiers. Zijn gasten kunnen tijdens de rit door Moray Speyside echter hun hart ophalen, zelfs als ze niet zo zeer geïnteresseerd zijn in de sterke drank van de regio.

Bijvoorbeeld aan de kust waar pittoreske haventjes en vissersplaatsjes zoals Findochty, Cullen of Portsoy in de zomer uitnodigen om te winkelen of te wandelen over één van de nabijgelegen zandstranden, waar het krijsen van de meeuwen zich mengt met het ruisen van de zee en de wind naar zout water en zeewier ruikt.

De moderne, 3,60 meter hoge Mercedes-Benz Tourismo lijkt tussen de historische stenen huisjes volstrekt niet op zijn plaats te zijn aangezien sommige van de bescheiden huisjes maar net tot de ramen van de reishoogdekker komen. Zo klein als de huizen zijn, zo smal zijn ook de straatjes. Voor Gordon Mayne is dat echter geen reden om zenuwachtig te worden. Hij kent hier elke paal, elk muurtje en alle andere mogelijke obstakels en manoeuvreert de reisbus van 12 meter soeverein tussen de dicht op elkaar staande huizen omlaag naar de haven en weer het dorp uit.

Via de A95 en de A941 rijden wij van de kust de bergen in. Het stuurwiel staat nooit stil, terwijl de Mercedes-Benz Tourismo op de smalle wegen door de eerste heuvels van de Hooglanden slingert. De bochten volgen elkaar snel op. Het gaat amper eens 500 meter rechtdoor. Maar zelden oriënteert het verloop van de weg zich aan de topografie of andere duidelijke omstandigheden. “Ze moeten een heleboel whisky hebben gedronken, toen ze deze wegen hebben aangelegd”, grapt Gordon Mayne terwijl hij alweer de volgende bocht aansnijdt.

De naald blijft constant in het linker gedeelte van de snelheidsmeter hangen: ongeveer 20 km/uur in onoverzichtelijke bochten, maximaal 60 op de zeldzame rechte stukken. Met beide handen op het stuur rijdt Gordon Mayne buitengewoon kalm over de slingerende wegen. Het schakelen laat hij over aan de automatische versnellingsbak waarmee hij wijselijk alle reisbussen van Maynes Coaches laat voorzien.

Rij- en rusttijden zijn tijdens de whiskyrondrit door Speyside niet echt belangrijk. De etappes vereisen weliswaar volledige concentratie, maar zijn nooit langer dan een uur. En er wordt vaak genoeg gepauzeerd. Tot wel vier distilleerderijen staan bij een typische whiskytocht op het programma. Strathisla, de oudste whiskydistilleerderij van Schotland en de oorsprongsregio van Chivas Regal, of Glenlivet, de eerste distilleerderij met licentie van de regio, of Cardhu, de distilleerderij voor Johnnie-Walker-whisky, of Glenfiddich, de enige Schotse distilleerderij die nog in familiebezit is – er is een enorme keuze aan aantrekkelijke bestemmingen. De meeste whiskydistilleerderijen bieden rondleidingen aan, waarbij elk bedrijf iets speciaals biedt en een beetje anders is, net als de talloze whiskysoorten die hier kunnen worden geproefd en natuurlijk ook gekocht.

En welke whisky uit zijn eigen land drinkt de Schot Gordon Mayne zelf het liefst? Het antwoord is kort en krachtig: “Ik drink geen whisky. Ik ben buschauffeur.”