Het stenen tijdperk, de oudheid, de middeleeuwen – in het uiterste zuiden van Italië, in Apulië en Basilicata, zijn duizenden jaren geschiedenis verbonden met een grandioos landschap. Een kleine, kronkelige weg is de absolute bekroning van de busrit van de havenstad Bari naar de grotwoningen van het stadje Matera op de rotsen; Europa’s culturele hoofdstad van 2019. 

Een dorre, verlaten hoogvlakte met lage vegetatie. Zo nu en dan een boerderij met een muurtje eromheen. We gaan door het Parco della Murgia Materana, een kaal rotslandschap, diep in het zuiden van Italië tussen Bari en de stranden van de Ionische Zee. Giuseppe Daraio bestuurt de drie-asser Mercedes-Benz Tourismo bekwaam door de nauwe bochten. Zonder enige moeite stuwt de sterke Euro-6 motor met 455 pk in combinatie met de Powershift GO 250 automatische transmissie de volle reisbus bergopwaarts. Aan boord bevinden zich passagiers van een cruise die in de havenstad Bari voor een dagtrip van het schip zijn overgestapt op de reisbus van het Zuid-Italiaanse busbedrijf Grassani. 

We passeren de beroemde basiliek San Nicola en de vesting van het huis Hohenstaufen in de Apulische hoofdstad Bari. Hier rijden we aanvankelijk over prima wegen licht bergop naar Altamura met haar middeleeuwse dorpskern met nauwe steegjes en historische gebouwen die er een idee van geven hoe belangrijk deze regio eens was. Na iets meer dan een uur is de SS99, die veel weg had van een snelweg, geweken voor de aanzienlijk smallere Strada Statale 7. De tot nu toe zacht glooiende heuvels worden steeds grover en steiler. En dan, drie kilometer verderop, slaat Giuseppe Daraio met zijn Tourismo plotseling rechtsaf een kleine bijweg op. “Parco della Murgia Materana” staat op de wegwijzer bij de afslag.

De smalle weg door het beschermde gebied slingert met veel bochten bergopwaarts. Giuseppe heeft zijn handen vol om de tegemoetkomende auto’s en bussen op de smalle route voorbij te laten. Nu al, vroeg in de ochtend, is het verbazend druk op deze kleine landweg. Het doel: de Belvedere di Murgia Timone. Dit uitzichtpunt ligt op een helling tegenover de rotsstad Matera: Europa’s culturele hoofdstad van 2019. Vanaf de plaats boven de kloof van Gravina hebben de bezoekers een adembenemend uitzicht op de beroemde grotwoningen − de Sassi, waarvan de witte tufsteen de zonsopgang in een kleurrijk spel van warme lichte tinten laat stralen.

De Sassi – tegenwoordig cultureel UNESCO-werelderfgoed – zijn nederlatingen waarvan de oorsprong teruggaat tot in de nieuwe steentijd. In de loop van de geschiedenis hebben de mensen woonruimten, cisternen, stallen, tempels en kapellen in de rotsen uitgehakt. De huizen waren nog bewoond in de jaren 50, maar zonder stroom, riolering en stromend water – een nationale schande, die de regering noopte om per wet verhuizing te eisen. Pas in de jaren 80 werd de uitzonderlijke architectuur weer ontdekt. Veel bouwwerken uit de nieuwe steentijd, uit de Normandische-Hohenstaufen tijd, de barok en de renaissance werden gerestaureerd en deels verbouwd tot accommodatie of restaurants. De twee antieke wijken werd weer nieuw, toeristisch en cultureel leven ingeblazen. Tegenwoordig horen ze bij de populairste bestemmingen in het internationale toerisme.

Sinds de nominatie als culturele hoofdstad van Europa trekt Matera steeds meer bezoekers. Zo ook de passagiers van een paar Noord-Amerikaanse cruiseschepen die in de nabijgelegen havens van Bari en Brindisi aanleggen. Het busbedrijf Grassani uit het enkele kilometers van Matera gelegen Grassano – dat zijn wagenpark pas kort geleden heeft uitgebreid met vijf Mercedes-Benz Tourismo – verzorgt regelmatig de transfer van de gasten van deze cruiseschepen naar het binnenland, waar ze de glans van Matera bewonderen. 

Chauffeur Giuseppe Daraio is al 30 jaar verbonden aan het team van de onderneming. Hij kent het landschap en de kleine, bochtige straten rond Matera als z’n broekzak. Als de zon al hoog boven de horizon staat en zijn passagiers met talloze foto’s van de Sassi van Matera op zak weer instappen, stuurt hij zijn 13 meter lange Tourismo weer geroutineerd over de kale hoogvlakte van het Parco della Murgia Materana, tussen de lage vegetatie door, langs ruige rotsen en zo nu en dan een boerderij met een muurtje eromheen.